بعضی افراد ناگهان به بعضی سمپتوم های سایکوز دچار می شوند (مثلا فکر می کنند که می توانند دنیا را نجات دهند) و نوسانات هیجانی و شدید آنها فقط چند روز طول می کشد. این افراد معیار 5-DSM برای اختلال روانپریشی کوتاه مدت (brief psychotic disorder) را دارند. ویژگی اصلی این اختلال، شروع ناگهانی یک یا چند سمپتوم مثبت (مثل توهم ها، هذیان ها، گفتار نامنظم، یا رفتار نامنظم است که حداقل ۱ روز اما کمتر از ۱ ماه طول می کشند.
به تعریف 5-DSM، شروع ناگهانی (sudden onset) به معنای تغییر از وضعیت غیرسایکوتیک به وضعیت آشکارا سایکوتیک در عرض ۲ هفته، و معمولا بدون سمپتوم های مقدماتی است. این افراد خیلی زود به حالت سالم قبلی برمی گردند و می توانند

معیارهای 5-DSM برای اختلال روانپریشی کوتاه مدت

A . حضور یک یا چند سمپتوم زیر، حداقل یکی از سمپتوم ها باید (۱)، (۲)، یا (۳) باشد :  1) دیلوژنها 2) هالوسینیشن ها 3) گفتار نامنظم (مثلا، از خط خارج شدگی یا نامفهوم بودن گفته ها 4) رفتار بسیار نامنظم یا رفتار کاتاتونیک  توجه: اگر فرهنگی که بیمار به آن تعلق دارد داشتن این نوع پاسخ را مجاز می داند، نباید جزء سمپتوم ها محسوب شود.  B . مدت یک اپیزود از این اختلال حداقل ۱ روز اما کمتر از ۱ ماه است و بعد از آن، کیفیت عملکرد فرد به طور کامل به سطح پریموربید (پیش از بیماری) بر می گردد. C . این اختلال را نمی توان به اختلال افسردگی عمده یا اختلال دوقطبی با ویژگی های سایکوتیک، یا یک اختلال سایکوتیک دیگر مثل اسکیزوفرنی یا کاتاتونیا نسبت داد، و علت آن نمی تواند تأثیر فیزیولوژیک و مستقیم یک ماده (مثلا، مواد سؤمصرفی، داروهای تجویزی) یا یک عارضه پزشکی دیگر باشد.  اسپسیفایر : با استرسور(های) قابل ملاحظه (واکنش سایکوتیک کوتاه مدت): در صورتی که سمپتوم ها در پاسخ به رویدادهایی ایجاد شوند که، به تنهایی یا به همراه هم، برای تقریبا همه افراد هم- فرهنگ و هم قوم درمانجو، به شدت استرس زا هستند (به عبارت دیگر، رویدادهای استرس زای مورد نظر باید قابلیت استرس زایی داشته باشند). بدون استرسور(های) قابل ملاحظه: در صورتی که سمپتوم ها در پاسخ به رویدادهایی ایجاد نشوند که، به تنهایی یا به همراه هم، برای تقریبا همه افراد هم فرهنگ و هم قوم درمانجو، به شدت استرس زا هستند. با شروع پست پارتوم: وقتی شروع اختلال در طول حاملگی یا در عرض ۴ هفته بعد از زایمان است.  اسپسیفایر : به همراه کاتاتونیا  اسپسیفایر شدت : ( کاملا مطابق با اسپسیفایر شدت اسکیزوفرنی جدول معیار های DSM-5 )

شیوع اختلال روانپریشی کوتاه مدت

به گزارش 5-DSM حدود %9 کسانی که برای اولین بار سایکوز را تجربه می کنند کسانی هستند که به اختلال سایکوتیک کوتاه مدت مبتلا می شوند. در کشورهای جهان سوم، در مقایسه با کشورهای پیشرفته، ناراحتی های سایکوتیکی که معیارهای A و C دارند اما معیارهای B برای اختلال سایکوتیک کوتاه را ندارند (یعنی، مدت ادامه سمپتوم های فعال 1 تا 6 ماه است و بازگشت آن در عرض 1 ماه نیست)، رایج تر هستند.
اختلال سایکوتیک کوتاه در زنان دو برابر مردان است.

نمونه ی کیس روانشناسی اختلال روانپریشی کوتاه مدت:

میستی، دختر ۱۸ ساله و دانش آموز سال آخر دبیرستان، در مراسم تدفین پدرش بسیار مشوش شد و احساس کرد در حال دیوانه شدن است. پدرش به طور ناگهانی و در اثر سکته قلبی در گذشته بود. به مدت یک هفته، میستی معده درد داشت که معلوم شده به علت گاستریت استرسی است. همچنین، توهم هایی عجیب و غریب در او به وجود آمده بود، مثلا، فکر می کرد عزرائیل به زودی به سراغش خواهد آمد، و به همین دلیل، هر روز و هر روز به مدت چند ساعت در گوشه اتاقش کز می کرد و خودش را تکان می داد. او قبلا سابقه سایکوز نداشت و قبل از مرگ ناگهانی پدرش دختری بسیار متعادل و عادی، و در مدرسه، دانش آموز خوبی بود. البته، اطرافیانش می گفتند او گاهی واکنش های بسیار شدیدی به موضوعات نه چندان مهم نشان میداد.

بسیاری از افرادی که مبتلا به اختلال سایکوتیک کوتاه مدت دیاگنوز می شوند سرانجام مبتلا به یک اختلال سایکوتیک دیگر دیاگنوز خواهند شد. این اختلال، دیاگنوز اولیه (initial diagnosis) حدود %7 افرادی است که برای اولین بار مبتلا به یکی از اختلالات سایکوتیک اعلام می شوند. روانشناسان بالینی و روان پزشکان اروپایی، در مقایسه با همتایان آمریکایی خود، با احتمال بیشتری افراد را مبتلا به اختلال سایکوتیک کوتاه دیاگنوز می کنند. این حرف به این معنا نیست که این عارضه با فراوانی بیشتری در اروپا روی می دهد، بلکه صرفا به این معناست که روان شناسان اروپایی ظاهرا حساسیت بیشتری به آن دارند، یا احتمال اور دیاگنوز (overdiagnose) کردن آنها بیشتر است.
نام این اختلال در DSM -4 واکنش سایکوتیک کوتاه مدت (brief reactive psychosis) بود . این واقعیت بودند که این اختلال ممکن است در پاسخ به یک رویداد استرس زای زمین گیر کننده روی دهد (مثلا، مرگ یکی از بستگان). در معیارهای 5-DSM، این مفهوم صرفا در فرم اسپسیفایرها حفظ شده است.

---

مطالب مرتبط با این پست:

اصطلاحات و سمپتوم های سایکوز و اختلالات طیف اسکیزوفرنی